تاریخچه

از حدود سال 1982 نیاز برای تغییر سیستم­های فوتبال احساس شد. به همین خاطر، پس از جام جهانی 1982 اسپانیا، فیفا مطالعاتی برای فراهم آوردن پشتوانه آماری لازم جهت تدارک دیدن سیستم­های جدید انجام داد. نتیجه آن مطالعات بدین ترتیب ارائه شد:

"تیم­های دارای قدرت فیزیکی بیشتر در میانه میدان، اغلب از یک برتری نسبت به حریف برخوردارند."

دیدار نیمه-نهایی جام جهانی 1982 میان آلمان غربی و فرانسه به عناون یک نمونه کلاسیک در این مورد در نظر گرفته شد. تحقیقات بیشتر، از جمله طی یورو 84، صحت این فرضیه را تأیید کرد و پس از آن تأکید بر قدرت فیزیکی و توانایی جنگندگی در میانه میدان به یکی از مسائل روز فوتبال تبدیل شد.

مطالعات فیفا آغازگر تغییرات شد. مربی­ها سیستم­هایی تمرینی بر پایه قدرت فیزیکی بیشتر، استقامت و آمادگی جسمانی طراحی کردند. تعدادی از مربیان از پیشروان تئوری­پردازی دفاع و حمله بر پایه قدرت جنگندگی شدید در میانه میدان شدند.

در سال 1986، کارلوس بیلاردو از آرژانتین و فرانس بکنبائر از آلمان غربی سیستم جدیدی ابداع کردند به نام 2-5-3 که به سرعت توسط اکثر متخصصان در سرتاسر جهان مقبول واقع شد. به کمک مزایای این سیستم، آن­ها به نوبت تیم­های خود را به دیدار نهایی جام­های جهانی 86 و 90 رساندند.

مدافعان

خط دفاعی متشکل از 3 مدافع است، 2 توپ­گیر(=Stopper) و یک کاورکننده و توپ­پخش­کن(=Sweeper). در گذشته اغلب سوییپر اندکی از دو یار خود عقب­تر قرار می­گرفت تا بتواند اشتباهات آنان را پوشش دهد. اما در حال حاضر این کار دیگر صورت نمی­گیرد و 2-5-3 مدرن به گونه­ای دیگر پیاده می­شود که در ادامه خواهم گفت.

سوییپر باید باتجربه، بااعتماد به نفس و بازی­خوان باشد. هم چنین باید دارای سرعت مناسب بوده، بتواند از توپ به خوبی استفاده کند، چه در کنترل توپ و چه برای ارسال پاس­های کوتاه و بلند. وی در کاورکردن و تکلینگ نیز باید تبهر داشته باشد. قد سوییپر معمولاً بین 170-180 سانتی­متر است تا از لحاظ فیزیکی با خصوصیات مورد انتظار نیز مطابقت داشته باشد.

حضور سوییپر یک مزیت بزرگ دارد. هنگامی که تیم در فاز حمله قرار می­گیرد، یاران خط میانی و دفاعی حریف بازیکنان میانی و حمله تیم را مارک می­کنند و در این هنگام سوییپر می­تواند به جلو برود و با اضافه شدنش به خط میانی و حتی گاهی به خط حمله، باعث به هم ریختگی یارگیری حریف شود که این امر عنصر غافل­گیری را در پی دارد.

دو مدافع دیگر، باید در پاس دادن، بازی­خوانی، تکلینگ، بلوکه کردن توپ و زدن ضربات سر مهارت داشته باشند و سرعت لازم برای واکنش نشان دادن به حملات و ضد حملات حریف را نیز باید داشته باشند.

هافبک­ها

5 هافبک متشکل از 2 وینگ­بک و 3 هافبک میانی است که این 3 می­توانند نقش­های متفاوتی داشته باشند. وینگ­بک­ها باید دارای سرعت، استقامت و توانایی استارت زدن سریع باشند چرا که وظیفه آن­ها کاورکردن کل طول کناری زمین طی 90 دقیقه است. این بازیکنان اغلب بین 165-175 سانتی­متر قد دارند. در مورد مهارت­های لازم نیز باید بتوانند به خوبی سانتر کنند و هم­چنین کنترل توپ خوبی داشته باشند.

اما هافبک­های میانی، قلب تیم. دو مدل مختلف را می­توان انتخاب کرد: یک هافبک دفاعی(=رجیستا=بازی­ساز عقب) و دو هافبک میانی(=Shuttler) که این دو باید با دوندگی بی­امان خود هم به وینگ­بک­ها در فاز حمله کمک کنند با اضافه شدن گاه گاه به کناره­ها و هم به خط حمله ملحق شوند. هم­چنین با دوندگی در کانال­های موجود، فضاسازی کنند. این مدل را در یووه شاهد هستیم.

نوع دوم استفاده از دو هافبک دفاعی و یک هافبک تهاجمی است.

وظیفه طراحی حملات و سازماندهی هنگام دفاع بر عهده این 3 نفر است.

این 3 هافبک نقطه قدرت 2-5-3 به شمار می­روند چرا که با حضور 3 نفر در میانه میدان، می­توان در نبرد با سیستم­هایی مانند 2-4-4 یا 1-1-4-4، که دو هافبک میانی دارند، برای کنترل میانه میدان، به پیروزی رسید. هم­چنین می­توان به مقابله با سیستم­های 3-3-4 و 1-5-4، که دارای 3 هافبک میانی هستند، پرداخت.

مهاجمان

عموماً از دو مهاجم نوک استفاده می­شود که می­توانند خصوصیات یکسان یا متفاوتی داشته باشند. می­توان از یک مهاجم بلندقد سرزن و یک مهاجم ریزنقش سریع، از دو مهاجم ریزنقش یا دو مهاجم بلندقد استفاده کرد. در این میان، والتر ماتزاری،سرمربی سابق ناپولی، در زمان حضورش در ناپل از یک مهاجم نوک و یک مهاجم دوم استفاده کرد که پس از موفقیت بسیار عالی سیستمش، نام 1-1-5-3 به آن اختصاص یاقت.

دفاع در 2-5-3 مدرن

 همان گونه که ذکر کردم، در سیستم جدید 2-5-3 دیگر 3 مدافع به شکلی قوسی قرار نمی­گیرند بلکه اصل حرکت نوبتی وینگ­بک­ها اجرا می­شود. موضوع از این قرار است که به هنگام حمله تنها یکی از این دو حق حرکت به جلو دارد و پس از رفتن یکی از دو وینگ­بک به جلو، 3 مدافع به سمت جای خالی او شیفت می­کنند و وینگ­بک دوم، که حرکت نکرده، به عقب برمی­گردد و بدین ترتیب حالتی گذار از دفاع 4 نفره ایجاد می­شود که البته نمود زیادی ندارد. با انجام این موضوع و به تبع آن حفظ­کردن سازمان دفاعی، تیم می­تواند این نقطه ضعف را برطرف کند.